De winter is er en vooral ook in deze tijd kan de stroom uitvallen. Bevroren elektriciteitsmasten. Ook als je zelfvoorzienend bent in energie kan dit gebeuren. Daarom is het goed om te weten wat je kunt doen om warm te blijven zonder elektriciteit.
Voorbereiding is alles, maak een plan
Heb je een strategie om het warm te blijven als de elektriciteit uitvalt tijdens een winterse sneeuwstorm? Elektrische kachels, verwarming of warm water boiler zullen het zeker niet doen, en een elektrische oven kan je niet helpen een brood te maken of die warme maaltijd. Zelfs houtverwarming is misschien niet betrouwbaar als deze een elektrische ventilator heeft om warme lucht te blazen in de ruimte. Dus belangrijk is om de situatie van te voren in kaart te brengen zodat je niet voor verrassingen komt te staan als het echt koud is.
Houtkachel
Een houtkachel is de meest betrouwbare methode om off-grid warmte te verschaffen.
Een energie-efficiënte houtkachel op een centrale plaats in huis is de beste keuze voor warmte (en koken) tijdens stroomuitval. Maar heb je geen houtkachel dan kan het wel een dure investering zijn om deze te maken in het huis. Er zijn alternatieven om een luchtkanaal buiten langs het huis te leiden. Daarnaast is het belangrijk om voldoende droog hout op voorraad te hebben. Begin hier op tijd mee om goed brandbaar hout in de koude maanden tot je beschikking te hebben.
Verwarmen van 1 ruimte
Een strategie om jezelf en je gezin warm te houden is een kleine kamer te kiezen en die te verwarmen is met een backup-optie die geen elektriciteit nodig heeft. Maar een nadeel van een backup optie is dat deze warmtebron nooit gebruikt zal worden alleen tijdens een noodgeval zoals stroomuitval. Belangrijk is wel dat je zorgt dat deze warmtebron dan ook werkt op het moment dat het nodig is. Denk als backup optie aan een petroleum kachel. Zorg dat er voldoende brandstof voorhanden is, in dit geval petroleum. Zorg dat je de kachel elk halfjaar controleert en test. En niet geheel onbelangrijk, kies een petroleum kachel zonder stroomkabel maar eentje die aan te maken is op een batterij. Dit voor de ontsteking van het lont (sok) met de petroleum.
Zorg bij het maken van het plan dat je bekeken hebt welke kamer geschikt is hiervoor. Welke ruimte in het huis is het gemakkelijkst warm te houden zonder elektriciteit. Zorg dat de ruimte groot genoeg is voor je gezin (en eventuele koudgevoelige huisdieren, zoals hond, kat, cavia’s en vogels). Maar de kamer moet ook zo klein mogelijk zijn, zodat hij makkelijker te verwarmen is. Ramen op het zuiden laten zonnestralen binnen die de ruimte op een zonnige dag aanzienlijk zullen verwarmen. In de kamer moet iedereen kunnen slapen, dus een grote slaapkamer, een kamer met een uitklapbare bank, of een ruimte met veel vloeroppervlak is een goede keuze.
Als de geschikte kamer uitgezocht is en deze heeft ramen en deuren, zorg er voor om koude lucht die naar binnen zou kunnen komen, tegen te houden. Dit kan met zware gordijnen of dekens en een mogelijkheid om deze te kunnen ophangen. Zo kan er ook s’nachts geen warmte door de ramen naar buiten ontsnappen. De kamer moet ofwel worden afgesloten van de rest van het huis met een deur of een grote deken of gordijn om de ingang af te sluiten.
Heeft de ruimte al een haard of houtkachel dan geeft dat natuurlijk de voorkeur. In dat geval hoef je alleen te zorgen dat er voldoende droog hout, aanmaakhout, papier en aanstekers of lucifers zijn om het vuur aan te krijgen. Een andere mogelijkheid is een propaankachel of een petroleum kachel. Let op dat petroleumkachels koolmonoxide produceren, dus zorg voor een luchtstroom. Tegenwoordig heb je overigens goede petroleumkachels die speciaal voor binnen zijn en met bijvoorbeeld een laserkachel heb je weinig to geen geur in huis bij het aanmaken. Ze hebben ook functies zoals een thermostaat en een timer.
Trek warme kleding aan
In plaats van de kamer veel te verwarmen kan je ook je lichaam verwarmen door je warm te kleden. Zowel tijdens stroomonderbrekingen als in wintertijd en je naar buiten moet voor het binnenhalen van hout. Controleer na de zomer of je winterkleding op orde is. Heb je goede sneeuwboots, handschoenen, muts. Thermo kleding en goede wollen sokken? Zet in de winter eens de verwarming lager en probeer met kleding warm te blijven. Zo kan je je voorbereiden voor als het echt eens nodig is. En het scheelt natuurlijk ook op de energierekening tijdens de winters. In laagjes kleden is misschien niet echt fashion, maar deze techniek zorgt ervoor dat je wel warm blijft.
Dus hoe verwarm je je lichaam in plaats van de kamer?
De eerste stap is om te investeren in winterkleding die bedoelt is voor warmte behoud en nut in plaats van stijl. Met een goede winterjas, een muts die je oren bedekt, warme sokken, truien en een lange onderbroek kom je al een heel eind. Draag op koude winterdagen bijvoorbeeld een lange onderbroek van fleece onder een normale broek. Twee paar sokken (als ze in de laarzen passen) en daarbovenop een T-shirt. Een dun fleece shirt, een dikker fleece shirt en dan een winterjas. Met een wollen muts op je hoofd en een paar goede handschoenen aan je handen kan je comfortabel de winter door met temperaturen onder nul. Als je naar een plaatselijke kringloopwinkel gaat, kun je de meeste van deze kledingstukken waarschijnlijk voor een paar euro per stuk vinden.
Er zijn echter drie omgevingsfactoren die de bovenstaande kleding nutteloos kunnen maken: wind, neerslag en benauwdheid. Een voorbeeld van de laatste van de factoren die het minst intuïtief is. Als je een huis bouwt en de muren isoleert, zul je al snel merken dat je niet twee lagen isolatie in de ruimte van één laag kunt proppen om twee keer zoveel bescherming tegen de kou te krijgen. In plaats daarvan zal die dubbele laag isolatie juist minder goed werken dan een enkele, goed aangebrachte laag. Isolatie – en dat geldt ook voor winterkleding – werkt door luchtzakken te creëren die lucht vasthouden. Dus bij het dragen van twee paar sokken in laarzen die bedoeld zijn voor één paar, zullen je voeten kouder zijn dan wanneer je maar één paar zou aantrekken, omdat er geen isolerende luchtzakken meer aanwezig zijn.
Plan daarom bij het kiezen van kledingstukken dat deze iets groter zijn dan normaal om zo de extra lagen te kunnen dragen.
Als je tijdens koud weer binnen blijft, hoef je je niet veel zorgen te maken over deze problemen. Maar het kan altijd zijn dat je toch naar buiten moet, dus wees voorbereid. Een waterdicht windjack over je andere kleding zorgt dat de koude wind en natte sneeuw niet kunnen binnendringen. Dit is vooral belangrijk als je synthetische fleecekleding draagt, daar gaat de wind dwars doorheen.
Je kunt het ook warm krijgen in de winter als je buiten bent. Je gaat zweten. Als je bijvoorbeeld hout aan het hakken bent voor de kachel. In dat geval trek wat lagen uit zodat je je weer aangenaam voelt. Zweet zal anders je lichaam afkoelen als je stopt met bewegen.
Niet de geschikte schoenen aan, zorg dat je wat plastic boodschappentassen bij de hand hebt. Ook als je laarzen aan hebt kan hier water in komen. Trek over je droge sokken het plastic om elke voet voordat je de schoenen of laarzen aan trekt. Zo zorg je voor droge sokken en warme voeten.
Slaapzak
Een goede wintergarderobe is belangrijk voor noodgevallen, zorg daarnaast voor een goede slaapzak. Als je je dan goed warm kleed met je winterkleding en dan lekker gaat slapen in de slaapzak dan zal je het goed uithouden tot -20 graden. Een dure slaapzak of lichtgewicht is niet zo belangrijk, wel dat je je de slaapzak droog houdt.
Afhankelijk of je de slaapzak voor je zelf nodig hebt of niet zijn er mummieslaapzakken of de traditionele rechthoekige. Let ook op dat de slaapzak groot genoeg voor je is. Er zijn ook slaapzakken die aan elkaar kunnen worden geritst, zo kan je een groot familiebed maken om warm te blijven.
Een voordeel van een rechthoekige slaapzak is dat deze opengeritst kan worden en zo als extra deken op je bed gebruikt kan worden. Zo hoeft je de verwarming niet aan te laten totdat je naar bed gaat, je hebt het snel lekker warm met die handige extra deken zo.
Beweeg!
Wil je warm blijven, ga dan bewegen. Het is zo lekker om warm in je slaapzak of bed te liggen op die koude winterdag als er geen stroom is. Maar wil je warm blijven dan ga bewegen. Kleed je goed aan en ga buiten een wandeling maken of hak een stapel houtblokken bij elkaar.
Of ben actief bezig en maak een pot thee of lekkere warme chocomelk in de ochtend of een heerlijke warme maaltijdsoep voor lunch. Dit kan op de houtkachel of op een propaan gastank met kookstel. Let bij het laatste wel op ontvlambaarheid van je synthetische kleding.
Toch kan je onderkoelt raken of iemand van je gezin. Weet wat de symptomen zijn en wees waakzaak hierop. Ga je rillen, krijg je blauwe lippen of oren, vingers en tenen. Niet duidelijk meer spreken of moeite met nadenken dan kan dit duiden op een begin van onderkoeling.
Zorg dat je of de persoon het warm en droog krijgt. Je wilt geen verdere onderkoeling laten gebeuren.
